ارائۀ الگوی مفهومی عفاف جنسی مبتنی بر آیات قرآن کریم (پژوهشی کیفی)
محورهای موضوعی : تخصصی
محمد سعید کرمی
1
(موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت)
کلید واژه: عفاف, عفاف جنسی, اخلاق جنسی, الگوی مفهومی, قرآن,
چکیده مقاله :
این پژوهش به ارائه الگوی مفهومی «عفاف جنسی» از طریق شناسایی و بررسی مؤلفه های عفاف جنسی و عامل های الگو پرداخته است. این اثر، پژوهشی کیفی و بنیادی است که در بخش ارائه الگوی مفهومی، براساس نظریه برخاسته از داده ها به توصیف و تحلیل پرداخته است. به این منظور از آیات قرآن 7 مفهوم همسو با عفاف شناسایی و با رویکردی انسجام گرایانه تبیین شد. با ارائه الگو، نقش برخی از این مفاهیم در تبیین عفاف جنسی به تأیید رسید. از مجموع 345 آیه قرآن درباره مسائل جنسی، تعداد 50 آیه که ارتباط مستقیم با عفاف جنسی داشت انتخاب و سپس با کدگذاری باز، مجموعاً 49 کد شناسایی شد. در مرحله کدگذاری محوری، داده ها در 19 محور و مفهوم کلیدی دسته بندی شدند و در مرحله کد انتخابی، این مفاهیم در ذیل 4 عامل الگو، قرار گرفتند. عامل های الگو شامل مؤلفه های مقوله کانونی، زمینه ها و علل، مفاهیم راهبردی و پیامدهای عفاف جنسی شناسایی شد و در انتها با طی این فرایند، مدل مفهومی عفاف جنسی با رویکرد قرآنی طراحی گردیده است.
This research has presented the conceptual model of "sexual chastity" by identifying and examining the components of sexual chastity and factors of the model. This work is qualitative and fundamental research that has been described and analyzed in the section of presenting a conceptual model based on the theory derived from data. For this purpose, 7 concepts related to chastity were identified from the verses of the Qur'an and explained with a coherent approach. By providing a model, the role of some of these concepts in explaining sexual chastity was confirmed. From a total of 345 verses of the Qur'an on sexual issues, 50 verses that were directly related to sexual chastity were selected, and then, with open coding, a total of 49 codes were identified. In the pivotal coding stage, the data were categorized into 19 elements and key concepts, and in the selective code stage, these concepts were subdivided into four template factors. The factors of the model including the components of the focal category, contexts, and causes, strategic concepts, and consequences of sexual chastity were identified and at the end, during this process, the conceptual model of sexual chastity has been designed with a Quranic approach.
1. قرآن کریم
2. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد؛ 1367، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، محقق: طناحی، محمود محمد، قم: اسماعیلیان
3. ابن بابویه، محمد بن علی ؛ 1413ق، من لایحضره الفقیه، قم: جامعه مدرسين
4. ابن شعبه حرانى، حسن بن على؛ 1363، تحف العقول عن آل الرسول، قم: جامعه مدرسين
5. ابن¬منظور، محمد بن مکرم؛ 1414ق، لسان¬العرب، بیروت: دار صادر
6. العیاشی، محمد بن مسعود؛ 1380ق، تفسیر العیاشی، مصحح: رسولى محلاتى، سيد هاشم، تهران: المطبعة العلمية
7. انجمن روان‌پزشکی امریکا، 1394، راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی DSM-5، مترجمان: هامایاک آوادیس یانس، حسن هاشمی میاناباد، داود عرب قهستانی، تهران: رشد
8. بحرانی، سید هاشم؛ 1416ق، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت
9. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد؛ 1410ق، غرر الحكم و درر الكلم، قم: دار الكتاب الإسلامي
10. جفری¬ام، ماریاما؛ 1389، اصول مدل¬سازی معادلات ساختاری، ترجمه صمد رسول¬زاده اقدم، تهران: پژوهش¬گاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی
11. حجازی، سیده شیرین؛ 1397، نظام اخلاق عفاف از منظر قرآن کریم بر مبنای سوره نور، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده (مطالعات راهبردی زنان)، دوره بیستم، شماره 80، تابستان 1397
12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ 1412ق، المفردات فی غریب القرآن، دمشق بیروت: دارالعلم الدار الشامية
13. زاهدی، عبدالرضا؛ امرایی، ایوب؛ نظربیگی، مریم؛ 1389، روش قرآن کریم در نهادینه¬سازی «عفاف» و «حجاب» (با رویکرد ترتیب نزول)، فصلنامه شورای فرهنکی اجتماعی زنان (مطالعات راهبردی زنان)، سال سیزدهم، شماره 49، پاییز 1389
14. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن؛ 1414ق، هدايه الأمه إلى أحكام الأئمه، مشهد: آستانه الرضويه المقدسه، مجمع البحوث الإسلاميه
15. طباطبایی، سید محمد حسین، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعهى مدرسين
16. طبرسی، فضل بن حسن؛ 1372، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران: ناصر خسرو
17. طریحی، فخر الدین بن محمد؛ 1375، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی
18. طوسى، محمد بن الحسن؛ 1407ق، تهذيب الأحكام، محقق: خرسان، حسن الموسوى، تهران: دار الكتب الإسلاميه
19. عروسی حویزی، عبد على بن جمعه؛ 1415ق، تفسير نور الثقلين، قم: اسماعیلیان
20. علی بن موسی الرضا؛ 1402ق، طبّ الإمام الرضا ( الرساله الذهبيه)، محقق: نجف، محمد مهدى، قم: دار الخیام
21. فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410ق، کتاب العین، قم: هجرت
22. فرهنگی، علی اکبر؛ بی تا، ارتباطات انسانی، تهران: رسا
23. فضل الله، سيد محمد حسين؛ 1419 ق، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاك للطباعه و النشر
24. فيض كاشانى، ملا محسن؛ بی تا، المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم: جامعه مدرسین
25. قاسمی، وحید؛ 1388، مدل سازی معادله ساختاری در پژوهش¬های اجتماعی با کاربرد Amos Graphics، تهران: جامعه¬شناسان
26. قاضی¬زاده، کاظم؛ احمدی سلمانی، سید علی؛ عفاف در آیات قرآن و نگاهی به روایات، کتاب زنان، سال نهم، شماره 36، تابستان 1386
27. کلینی، محمد بن يعقوب؛ 1407ق، الکافی، محقق: غفارى، على اكبر و آخوندى، محمد، تهران: دار الكتب الاسلاميه
28. کرسول، جان؛ 1398، پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت¬پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم¬نگاری، مطالعه موردی)، مترجم: حسن دانایی فرد، تهران: اشراقی
29. کرمی، محمد سعید؛ 1395، ابعاد و چالش¬های اخلاقی تنوع¬طلبی جنسی، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت
30. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی ؛ 1404 ق، مرآه العقول في شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: سيد هاشم رسولى محلاتى، تهران: دارالكتب الاسلاميه
31. مصطفوى، حسن؛ 1368، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
32. مفید، محمد بن محمد؛ 1413ق، الإرشاد في معرفه حجج الله على العباد، قم: آل البيت عليهم السلام (کنگره شیخ مفید)
33. مفضل بن عمر؛ بیتا، توحید المفضل، محقق: مظفر، کاظم، قم: داوری.
34. مکارم شیرازی، ناصر؛ 1374، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیة
35. نوبری، صادق؛ 1396، ترجمه قرآن نوبری، تهران: اقبال
36. ورام بن أبي فراس، مسعود بن عيسى؛ 1410ق، تنبيه الخواطر و نزهه النواظر المعروف بمجموعه ورّام، قم: مکتبه فقیه
37. یزدانی، عباس؛ 1377، آزادی: تحلیلی از آزادی و اخلاق جنسی، قم: عباس یزدانی
38. American Psychological Association, ―Executive Summary,‖ Report of the APA Task Force on the Sexualization of Girls, 2007, as found at: http://www.apa.org/pi/women/programs/girls/report-full.pdf
39. Draznin, Yaffa Claire (2001). Victorian London's Middle-Class Housewife: What She Did All Day (#179). Contributions in Women's Studies. Westport, Connecticut: Greenwood Press. pp. 95–96
40. Kunkel D, Eyal K, Biely E, et al. Sex on TV3: A Biennial Report to the Kaiser Family Foundation. Menlo Park, CA: The Henry J. Kaiser Foundation; 2003. Available at: www.kff.org/entmedia/loader.cfm?url=/commonspot/security/getfile.cfm&PageID=14209
41. Laumann, E. O., Gagnon, J. H., Michael, R. T., & Michaels, S. (1994). The social organization of sexuality: Sexual practices in the United States. Chicago: University of Chicago Press.
42. McFarlane M, Bull S, Rietmeijer C. The Internet as a newly emerging risk environment for sexually transmitted diseases. JAMA 2000, 284: 443–446
43. National Campaign to Prevent Teen and Unplanned Pregnancy, CosmoGirl.com, ―Sex and Tech: Results from a Survey of Teens and Young Adults,‖ 2008, pg. 4, as found at: http://www.thenationalcampaign.org/sextech/