مرور نظام‌مند مطالعات حوزه قمار و شرط‌بندی در ورزش ایران
الموضوعات : Ethics and Islamic Educationمرتضی رضائی 1 , فرزام فرزان 2 , حسن حسینی مقدم 3 , مرتضی دوستی 4
1 - دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، گروه علوم ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران
2 - دانشیار، گروه علوم ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران
3 - استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران. بابلسر ایران
4 - دانشیار، گروه علوم ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران
الکلمات المفتاحية: مرور نظام‌مند, قمار, شرط‌بندی, ساختاری, عملکردی, شناختاری و استنادی.,
ملخص المقالة :
تحقیقات زیادی با رویکرد قمار و شرط‌بندی در حوزه ورزش ایران انجام شده است، این مهم زمینه را برای بررسی وضعیت این تحقیقات، یافته‌ها و رویکرد آن‌ها به خصوص از نظر اخلاقی فراهم نموده است. این مطالعه با هدف مرور نظام‌مند مطالعات حوزه قمار و شرط‌بندی با تمرکز بر رویکرد ورزش ایران انجام شده است. روش تحقیق از لحاظ ماهیت کیفی و از نظر هدف کاربردی است که از جنس مطالعات ثانویه و با رویکرد نظام‌مند بوده است. نمونه پژوهش شامل مقالات و پایان‌نامه‌های انجام شده در ایران با کلیدواژه‌های قمار، شرط‌بندی، لاتاری، گروبندی، شانس و بخت‌آزمایی در بازه زمانی 1344 تا 1402 به تعداد 70 مقاله و پایان‌نامه از بانک‌های اطلاعاتی sid, Magiran, Noormags, Ensani, Elmnet, Irandoc بوده است. نمونه‌های تحقیق بر اساس وضعیت کلی ساختاری، عملکردی، شناختاری و استنادی مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار تحقیق فهرست محقق ساخته‌ای بود که روایی آن توسط نخبگان و پایایی آن توسط مصححان مورد تائید قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای اس‌پی‌اس‌اس نسخه 22 و نقشه ذهنی نسخه 10 بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن بود که در سال‌های اخیر روند چاپ مقالات افزایشی بوده است و اکثریت محققان در این حوزه مردان دارای تحصیلات حقوقی بوده است. غالب پژوهش‌ها فاقد روش‌شناسی و یافته‌های تحقیق بوده است. در تعداد قابل توجهی از مقالات به پدیده قمار به عنوان یک پدیده غیر اخلاقی نوظهور نگریسته شده و تلاش در جهت مقابله و تحریم آن با وضع قوانین یا اصلاح قوانین پرداخته شده و ابزار گردآوری اکثر مقالات روش اسنادی و کتابخانه‌ای بوده است.
احمدی ناطور، ز، منصورآبادی، ع، شمس ناتری، م، و میرخلیلی، س. (1398). تحلیل شرط‌بندی‌های ورزشی در نظام حقوقی ایران. مدیریت و توسعه ورزش، 8(3 (پیاپی 19))، 41-56. SID. https://sid.ir/paper/383681/fa
امینی، ا.، گلچین.، قادری، ص. (1394). مطالعه تجربه زیسته مردان جوان مازندرانی درگیر در شرط‌بندی‌های فوتبال با روش نظریه زمینه‌ای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه خوارزمی
امینی، ه.، فرزان، ف. (1400). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر شرط‌بندی در فوتبال حرفه‌ای ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران.
ایمانی، ک.، محقق داماد، س.، فتحی، م. (1379). جرم قمار و جرائم مربوط به آن در حقوق جزای ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
بابایی، ا. (1401). مبانی فقهی جرم انگاری قمار در حقوق ایران. دیدگاه‌های حقوق قضایی، 27(100)، 63-82. SID. https://sid.ir/paper/1045067/fa
باقریان فرح‌آبادی، م، اسحاق زاده، آ، عقایی، ز. (1399). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مرتبط با شرط‌بندی فوتبال در بین قماربازان. ششمین همایش بینالمللی مطالعات ورزشی و سلامت در جهان اسلام
بهره‌مند، ح، رستمی، س. (1396). تحلیل حقوقی جرائم قماربازی، شرط‌بندی و بخت‌آزمایی رایانهای. همایش بینالمللی جنبه های حقوقی فناوری اطلاعات و ارتباطات
بیدگلی، س، بهشتی سرشت، م، و برزن، ع. (1398). بلیت‌های بخت‌آزمایی در دورة پهلوی و واکنش مخالفین حکومت (1313-1357ش.). تحقیقات تاریخ اجتماعی، 9(1)، 225-251. SID. https://sid.ir/paper/404430/fa
پناهی، م. (1400). شرط‌بندی اینترنتی در نظام حقوقی کیفری ایران. پنجمین کنفرانس مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوقی
جعفر فرد، م.، آقامهدی، ا.، صادق، ا. (1398). ماهیت قمار در فقه امامیه با تطبیق بر مصادیق نوظهور در رسانه ملی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق.
جنابیان، ش. صناعی، م. (1344). ریشه‌های روانی و اجتماعی قمار در ایران. مجله مسائل ایران. شماره 32.
چگنی، م، و موسوی، س. (1398). قماربازی در فضای مجازی از نظر حقوق کیفری. مجلس و راهبرد، 26(100)، 331-358. SID. https://sid.ir/paper/224893/fa
حبیب زاده، م، عمرانی، س، و پورغلام، ح. (1389). تحلیل جرم قمار در فقه و حقوق ایران (عنوان عربی: دراسة حول جریمة القمار فی الفقه الإسلامی و القانون الایرانی). پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی (فقه و مبانی حقوق اسلامی)، 6(20)، 47-68. SID. https://sid.ir/paper/134146/fa
حسین زاده، ج.، موسی زاده، ف. (1392). مقايسه قرارداد اختيار معامله با قمار در حقوق ایران و انگلیس. پژوهش‌های حقوق تطبیقی، جلد ۱۷، شماره ۴، صفحات ۶۳-۸۴
حکمت نیا، م، و نظری علوم، م. (1396). واکاوی مفهوم مخاطره در قراردادها با تأکید بر مفاهیم قمار و غرر. پژوهشنامه حقوق اسلامی، 18(2 (پیاپی 46))، 5-26. SID. https://sid.ir/paper/229473/fa
حمیدی زاده, ا، حمیدی, س. (1400). مطالعه پدیدار شناختی تجربه‌ی زیسته‌ی کاربران اینترنتی از سایت‌های قمار:مطالعه موردی کاربران سایت وان ایکس بت. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی, 8(18), 233-252. doi: 10.22080/ssi.2022.22921.1958
حیدرنژاد، ک.، تقی زاده، ا. (1401). سیاست جنایی ایران در پیشگیری از جرائم قماربازی و شرط‌بندی‌های اینترنتی در حوزه پدافند سایبری. نشریه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه. دوره 8. شماره2. 472-456..
حیدری، م.، حیدری، م. (1401). شطرنج، پاسور و تخته نرد در زندگی خوابگاهی دانشجویان و قمار در زندگی مجازی. ششمین کنفرانس بینالمللی مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوق
خادمی کوشا، م، و درخشان دوست، ع. (1401). نقش انواع پرداخت‌کننده‌های مالی در قمار بودن بازیهای رایانهای. فقه، 29(1 (109 پیاپی))، 72-99. SID. https://sid.ir/paper/959782/fa
خادمی کوشا, م، عبداللهی, م. (1401). موضوع شناسی قمار در پرداخت‌های پس از باخت در بازیهای رایانهای. جستارهای فقهی و اصولی, 8(2), 137-162. doi: 10.22034/jrj.2021.59695.2214
خالقی، ا، و فرخی نیا، س. (1400). ابعاد فقهی و جرم شناختی شرط‌بندی در فضای مجازی. تمدن حقوقی، 4(8)، 7-27. SID. https://sid.ir/paper/1016096/fa
خمینی، ر.، گیلانی، م. (1374). بلیت بخت‌آزمایی. فصلنامه فقه اهل‌بیت. شماره 5. 1-12.
دانایی فر، م.، مؤمنی، م.، نگهی، م. (1399). قمار و شرط‌بندی در حقوق کیفری ایران و انگلیس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران جنوب.
ربیعی، ل، یوسفی خواه، س، گرزین، س، مازوچی، م، و حسینی، ت. (1401). بررسی جامعه‌شناختی قمار آنلاین در شبکه‌های اجتماعی. بررسی‌های مدیریت رسانه، 1(1 )، 78-101. SID. https://sid.ir/paper/1003899/fa
رضافر، ا. (1400). بررسی ابعاد جرم انگاری وبگاه‌های شرط‌بندی. پنجمین کنفرانس مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوقی
زرگوش نسب، ع.، حسن پور، ر.، حسن پور، ب. (1394). تبیین فقهی قراردادهای آتی با قراردادهای قماری در اسلام. دومین کنگره بینالمللی فرهنگ و اندیشه دینی.
ساجدی سابق، ع.، حسینی، س.، امامی، ف. (1399). مطالعه عوامل مؤثر بر گرایش افراد به شرط‌بندی اینترنتی در ورزش و ارائه راهكار. سومین کنفرانس ملی علوم ورزشی، تربیت بدنی و سلامت اجتماعی.
سلطان حسینی، م، سلیمی، م، و طیبی، م. (1398). بررسی عوامل مشارکت افراد در شرط‌بندی‌های ورزشی (مطالعه موردی: ورزش فوتبال). رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، 7(27 )، 147-160. SID. https://sid.ir/paper/397290/fa
شایگان، ف.، دوستی، م.، فرزان، ف. (1397). شناسایی چالشها و فرصت‌های شرط‌بندی در ورزش ایران مطالعه موردی: سوارکاری استان گلستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران.
شایگان, ف، دوستی, م. (1401). تحلیل فرصت‌های شرط‌بندی در سوارکاری استان گلستان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان, 21(55), 237-256. doi: 10.22034/ssys.2022.648.1440
شهبازی، م.، عبدالهی، ح. (1393). ماهیت قمار از دیدگاه فقهای امامیه و تطبیق آن بر مصادیق جدید. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه قم
صابری مجد، ا. (1396). قمار، گروبندی مشروع، بخت‌آزمایی از دیدگاه فقه امامیه و قانون مدنی. چهارمین کنفرانس جهانی و اولین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد و حسابداری و علوم انسانی
صفائی، ع. یزدان پناه، م. (1399). بررسی پیامدهای قماربازی نوین و تأثیرات آن در زندگی اجتماعی. هفتمین همایش سراسری علوم و مهندسی دفاعی سپاه
طیبی, م, رحیمی, ا، سیدعامری, م. (1399). نقش فرهنگ در پیشگیری از شرط‌بندی در ورزش. مدیریت و توسعه ورزش, 9(3), 158-171. doi: 10.22124/jsmd.2020.4568عافیت، ن.، سلطانی، ن. (1388). بررسی حکمی و موضوعی قمار و شرط‌بندی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد.
علیوردی نیا، ا، کبیری، س، رحمتی، م، و شادمنفعت، س. (1395). تبیین شرط‌بندی‌های ورزشی دانشجویان دانشگاه‌های شهر رشت از دیدگاه نظریه یادگیری اجتماعی ایکرز. راهبرد فرهنگ، 9(35 )، 115-148. SID. https://sid.ir/paper/149237/fa
علوی زاده, س, محمدزاده, ج, انتظاری, س، کازلی, گ. (1399). بررسی خصوصیات روان‌سنجی پرسشنامه‌ی فراشناخت‌های قماربازی در میان دانشجویان ایرانی به عنوان جمعیتی بهنجار. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی, 11(41), 81-95. doi: 10.22054/jem.2021.50405.2016
عیسایی تفرشی، م، حاجیان، م، محقق داماد، س، و یاوری، ک. (1390). مقایسه قراردادهای آتی با قراردادهای قماری در حقوق انگلیس و حقوق اسلامی. پژوهش‌های حقوق تطبیقی (مدرس علوم انسانی)، 15(2 (72))، 65-86. SID. https://sid.ir/paper/479831/fa
فاخری، ف. (1398). بررسی روایی «قرعه» و ارتباط آن با مفهوم «شانس» در فرهنگ اسلامی با تکیه بر آموزه‌های دینی. کنفرانس علمی رهیافت‌های نوین در علوم انسانی ایران. SID. https://sid.ir/paper/899469/fa
فاطمی نیا, م, پروین, س.، درویشی فرد, ع. (1399). گونه شناسی قمار و آسیب‌های اجتماعی آن در شهر تهران(مورد مطالعه: محله هرندی). فصلنامه علوم اجتماعی, 27(89), 41-70. doi: 10.22054/qjss.2021.52241.2242
فرجامی، م.، رجب زاده، ع. (1393). بررسی گروبندی و عقود شانسی در حقوق ایران . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه کار.
فرخی نیا, س، خالقی, ا. (1402). تدابیر پیشگیرانه غیرکیفری از شرط‌بندی‌های اینترنتی. مطالعات پیشگیری از جرم, 18(66), 109-125. doi: 10.22034/cps.2022.211073.1359
فرخی نیا، س. (1401). ابعاد حقوقی قمار اینترنتی منطبق با قانون کاهش مجازات حبس تعزیری. دومین کنفرانس ملی حقوق، فقه و فرهنگ.
فیروزیان، رامین. (1398). بررسی تطبیقی شرط‌بندی و تبانی در فوتبال از منظر حقوق ایران و قوانین بینالمللی فوتبال، فصلنامه فقه، حقوق و علوم جزا. تابستان 98. 46-38.
فیروزی, م, فرزانه, س، حیدرآبادی, ا. (1399). " واکاوی رویکرد رسانه ملی در ترویج فرهنگ شانس و اقبال". مطالعات بین‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ, 10(2), 189-210. doi: 10.30465/ismc.2021.6078
قاضی طباطبایی، م و ودادهیر، ا. (1389) .فراتحلیل در پژوهش‌های اجتماعی و رفتاری. تهران: انتشارات جامعه شناسان
قادرزاده، ع.، عباسپور، ع. (1396). بررسی عقد شانسی در فقه و قانون مدنی ایران. اولین همایش بینالمللی فقه و حقوق، وکالت و علوم اجتماعی.
قزلسفلو, ح. (1399). طراحی الگوی ساختاری مؤلفه‌های ذاتی، رفتاری و انگیزشی شرط‌بندی کورس اسب‌دوانی بر روش آمیخته. فصلنامه علمی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی, 9(2), 75-86. doi: 10.30473/arsm.2020.43713.2846
کاس نژاد, ش. (1398). تحلیل جنبه‌های حقوقی و کیفری قمار در فضای مجازی با تأکید بر جنبه‌های پیشگیرانه آن. فصلنامه علمی پژوهش‌های جغرافیای اجتماعی, 8(29), 33-61.
کاظمی، م، و آدابی، ح. (1400). نقش پلیس در راهبردهای پیشگیری از جرائم سایبری با رویکردی بر سایت‌های شرط‌بندی. پژوهش‌های جرم شناختی پلیس، 2(2 )، 75-100. SID. https://sid.ir/paper/996272/fa
کاظمی منصور آباد، ح.، موسوی رکنی، ع. (1391). بررسی وضعیت و مبانی فقهی حقوقی قمار و گروبندی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه کار.
کبیری, س, رحمتی, م, شارع پور, م، شادمنفعت, س. (1394). مطالعۀ جامعه‌شناختی درگیری افراد در شرط‌بندی‌های ورزشی (مطالعه‌ای در باب دانشجویان دانشگاه‌های شهر رشت). مجله مطالعات اجتماعی ایران, 9(4), 35-59.
محسنی، ط، عیدی، ح. (1399). تحلیل وضعیت شرط‌بندی در سایت‌های پیش بینی(مطالعه موردی سایت‌های فوتبال). پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه رازی.
محمدیان, ع. (1400). درنگی در مصادیق استثنا شده از حرمت قمار و گروبندی (موضوع مادۀ 655 ق.م). مطالعات حقوق خصوصی, 51(2), 393-408. doi: 10.22059/jlq.2021.299631.1007356
معارف وند م، مردانه جبه دار، م، زمانی، ز، مرشدی، ز. (1395). مطالعه کیفی انواع قمار و پیامدهای آن. فصلنامه مددکاری اجتماعی. ۵ (۳):۴۱-۵۰.
مقدم، م. (1397). فعالیت‌های شرط‌بندی و قماربازی در فضای مجازی، ایده‌های جدید با هدف کلاهبرداری. اولین همایش بینالمللی مدیریت و مهندسی /مقدماتی
منصور، ج. (1395). قانون مدنی. تهران: نشر دیدار
موسوی, س. (1401). پیامدهای قمار و شرط‌بندی در فضای سایبری. فصلنامه ره توشه, 3(9), 93-103. doi: 10.22081/rt.2022.62735.1159
میدانی، ت. (1398).کالبد شکافی پدافند عامل جرائم سایبری و جرم شناختی قمار در فضای مجازی با روند کشورهای جهان در سطح دنیا. دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری
میدانی، ت. (1398). بررسی حقوقی و ایجاد پدافند عامل جرم شناختی قمار در فضای مجازی. دومین کنفرانس ملی پدافند سایبری
نادری, ا. (1401). مطالعۀ کیفی پدیدۀ شرط‌بندی اینترنتی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران, 11(4), 1023-1038. doi: 10.22059/jisr.2022.345934.1327
نادری، ع. (1398). تبیین و تحلیل حقوقی جرم بازیهای آنلاین در اینترنت و شرط‌بندی نسبت به آن (با تأکید بر نگاه قانون به قمار و شرط‌بندی اینترنتی. پنجمین کنفرانس بینالمللی بازیهای رایانهای، فرصتها و چالشها.
نصیری، م.، خسروی، م. (1396). باز اندیشی نظام پاسخ‌ها به قماربازی، شرط‌بندی و بخت‌آزمایی الکترونیکی. همایش بینالمللی جنبه های حقوقی فناوری اطلاعات و ارتباطات
نظری علوم، م، و اسفندیار پور، م. (1396). عنوان فارسی: نسبت سنجی فقهی-حقوقی بخت‌آزمایی با قمار (عنوان عربی: دراسة مقارنة بین القمار و الیا نصیب فی الفقه الشیعی و القانون الایرانی). مبانی فقهی حقوق اسلامی (پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی)، 10(20 )، 143-165. SID. https://sid.ir/paper/212170/fa
واعظی، ا.، بیرجندی، ف. (1400). مبانی حکم قمار و گروبندی. دومین کنفرانس بینالمللی حقوق، روانشناسی، علوم تربیتی و رفتاری
واعظی، ا.، بیرجندی، ف. (1400). مبانی، مفاهیم و پیشینه بورس و قمار در حقوق. دومین کنفرانس بینالمللی حقوق، روانشناسی، علوم تربیتی و رفتاری
واعظی، ا.، بیرجندی، ف. (1400). مطالعه شرعی بورس تهران در قواویه موضوعه و مقایسه آن با قمار. دومین کنفرانس بینالمللی حقوق، روانشناسی، علوم تربیتی و رفتاری
Aghaa, N., & Tyler, B. D. (2017). An investigation of highly identified fans who bet against their favorite teams. Sport Management Review, 20, 296-308. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.smr.201 6.09.004
Bricknell, S.. (2015). Corruption in Australian sport. Trends and Issues in Crime and Criminal Justice. 1-11.
Delaney, T (2008). Basic concepts of sports gambling: an exploratory review. State University of New York at Oswego.
Habibzadeh, J., Purgholam, H., Omrani, S. (2010). Gambling crime analysis in jurisprudence and law of Iran, speciality journal of Islamic jurisprudence and Islamic law, No. 20, pp 47-68. [Persian]
Kashkar, S., Ghasemi, H., Mohammadi, L., Bejani, A. (2014). Comparison of participants' behavioral characteristics in predicting the results of soccer competitions considering the sociological characteristics and marketing status of the tournament, Sport Management and Development Journal, pp 99-115. [Persian].
KESHKAR, S., Javid, F., & bahadoor, H. (2020). The pathology of virtual football betting and its prevention strategies. SPORT MARKETING STUDIES, 1(3 ), 105-132. SID. https://sid.ir/paper/408214/en.
Lastra, R., Bell, P., & Bond, Ch. (2018). “Sports betting and the integrity of Australian sport: Athletes' and non-athletes’ perceptions of betting-motivated corruption in sport.”International Journal of Law, Crime and Justice, 52: 185-198.
Maarefvand, M., Mardaneh jabbehdar, M.., Zamani, Z., Morshedi, Z. (2016). Qualitative study of gambling and its consequences, Social Work Quarterly, pp 41-50. [Persian].
Olmos, L. Bellido, H. & Román-Aso, J. A. (2020). The effects of mega-events on perceived corruption. European Jour¬nal of Political Economy, 61, 101826.
Palmer, B. (2014). Sports Betting Research. Literature Review. Retrieved from http://www.dhhs.tas.gov.au/ __data/assets/pdf_file/0006/170772/Sports_Bettin g_Literature_Review.pdf.
Petticrew, M., & Roberts, H. (2008). Systematic reviews in the social sciences: A practical guide. John Wiley & Sons.
Rickwood, D., Blaszczynski, I., Delfabbro, P., Dowling, N., & Heading, K (2010). The psychology of gambling, APS review paper final. Prepared by the APS gambling working group.
Stark S, Zahlan N, Albanese P, Tepperman L. Beyond description: Understanding gender differences in problem gambling. Journal of behavioral addictions. 2012;1(3):123-34.
Tomic, S. (2022). Regulatory Approach to Anti-Money Laundering in Online Gambling in the UK. In Financial Technology and the Law (pp. 47-65). Springer, Cham.
Weitz-Shapiro, R., & Winters, M. S. (20). Knowledge of Social Rights as Political Knowledge. Political Behavior. https://doi.org/10.1007/s11109-022-09804-3