بررسی تطبیقی هفت مرحله عرفانی در آثار مولوی و عطار
الموضوعات : Ethics and Islamic Education
لیلا فرزانه
1
,
حسینقلی صیادی
2
,
سید محمود رضا غیبی
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، مرند
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، مرند
الکلمات المفتاحية: تحلیل تطبیقی, هفت مرحله, عرفان, عطار نیشابوری, مولوی,
ملخص المقالة :
مراحل هفتگانه عرفانی یکی از موضوعات مهم و قابل‌تأمل در سيروسلوك عرفاني به‌حساب می آیند. بررسي و فهميدن معني و مفهوم آن‌ها، سالك و رهرو راه حق را كمك می کند تا كه اين راه را با آگاهي بيشتري طي نمايد. در این پژوهش سعی شده است با بررسی هفت مرحله عرفانی در آثارعطار و مولوی آشنایی مخاطبان را با مقامات عرفانی و طرز تلقی عرفا و صوفیان فراهم آورد. همچنین روشن کردن مفاهیم هر یک از این مقامات با توجه به نظر عطار و مولوي و بیان چگونگی کاربرد این مفاهیم در داستان‌های عرفانی و اخلاقی آن دو از دیگر اهداف این پژوهش است. نشان داد که در برخی موارد آراء عطار و مولوی متفاوت است . همچنین صوفیه و عرفا هر کدام نظرات مخالفی در خصوص سیر الی الله و لقاء الله دارند. آنچه در ابتدای پیدایش رسمی تصوف متأثر از غرب در ایران و حوزه تأثیر آیینی و زبانی آن به وجود آمد تا به مولوی و عطار رسید هرچند ظاهری زیبا و دگرگون بود و دائم با شریعت مداران در تضاد بود و ملغمه‌ای از انواع تفکرات از نوع نگرش فلاسفه یونانی و التقاطی از سایر افکار بود، جریان‌هایی به‌موازات هم و گاهی در تباین باهم را شکل داد.که در ادامه مسیر تصوف نقش بسزایی را ایفا نمود.
اصغری بایقوت،یوسف (۱۳۹۷)، بازخوانی تطبیقی نی نامه مثنوی مولوی با هفت وادی منطق الطیر عطار، کنفرانس بین المللی مطالعات زبان، ادبیات و فرهنگ.
خسروی کورعباسلو،نسرین، (۱۳۹۰)، پایان نامه کارشناسی ارشد، تلقی انسان از خدا در مصیبت‌نامه عطار، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی
زمانی، کریم (۱۳۸۴)؛ شرح جامع مثنوی، چاپ شانزدهم، تهران، اطلاعات.
زرین‌کوب، عبدالحسین، (۱۳۸۸)، جستجو در تصوف ایران، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
........................................، (۱۳۸۷)، ارزش میراث صوفیه، چاپ سیزدهم، تهران: امیرکبیر.
......................................... (۱۳۸۰). صدای بال سیمرغ، تهران: سخن.
......................................... (۱۳۶۸)، از کوچه‌ی رندان، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
سجادی، صادق. (1383) فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری، چاپ هفتم.
سهروردی، شهاب الدین. (1374) عوارف المعارف. ابو منصور بن عبدالمومن اصفهانی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
سراج طوسی ، ابونصر (۱۳۸۰ چ) “ اللمع فی التصوف “ تحقیق رینولد “ آلن نیکلسون” بریل لیدن و چاپ دکتر عبدالحلیم محمود وطه عبدالباقی سرور.
شیروانی علی، (زمستان ۱۳۷۲) نشریه معرفت، شماره ۷.
عطار، فریدالدین محمد، (۱۳۸۴)، منطق الطیر، تصحیح محمدرضا شفیعی‌کدکنی، چاپ دوم، تهران: سخن.
............................. (۱۳۸۶) مصیبت نامه،مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی،تهران :سخن.
.............................، (1905م) تذکرة الاولیاء، محقق، مصحح، نیکلسون، رینولد آلین، ج۱، ص۹ ۱۵، لیدن، مطبعه لیدن.
...............................مختار نامه ،تصحیح شفیعی کدکنی ،محمد رضا، سخن ، ،تهران چ سوم 2643.1)
فروزانفر،بدیع الزمان(۱۳۵۳)شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری،تهران،دهخدا.
فناری، محمد بن حمزه،(1374)مصباح الانس، طبع سنگی، ص ۶.
مولوی، جلال الدین محمد، (۱۳۶۲ ) فیه مافیه ، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر ، تهران : امیرکبیر،چ پنجم .
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1387)کشف المحجوب. تصحیح محمود عابدی. تهران: سروش، چاپ چهارم.
برزگرکلورزی، منصوره، (۱۳۸۹)، پایان نامه کارشناسی ارشد، وادی های سلوک در چهار مثنوی عطار و مقایسه آن با سفرهای چهارگانه عرفا، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
برزگر،کریم، (۱۳۸۸)، پایان نامه کارشناسی ارشد ، مقایسه‌ی مقامات عرفانی در منطق الطیر عطار و مثنوی مولوی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
طائر قدسی،محمد، (۱۳۸۲)، پایان نامه کارشناسی ارشد، بررسی هفت وادی منطق الطیر و مقایسه آن با مثنوی و معنوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فسائی،حمید، (۱۳۹۱)، پایان نامه کارشناسی ارشد، پیشینه هفت وادی عطار، دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
مینایی، سمیه، (۱۳۹۵)، پایان نامه کارشناسی ارشد، بررسی و مقایسه سبکی و موضوعی فیه ما فیه مولانا و معارف سلطان ولد، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
محمدی،مریم، (۱۳۹۷)، پایان نامه کارشناسی ارشد، بررسی زبان عرفان در تذکرۃ الاولیاء، دانشگاه شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
مهدوی،مدینه، (۱۳۹۰)، پایان نامه کارشناسی ارشد، مطالعه و بررسی نوع ادبی تذکره الاولیاء در عرفان و ادب فارسی با تأکید بر “تذکره الاولیاء” عطار، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
یوسفی چناربو، مهدی، (۱۳۹۱)، پایان نامه کارشناسی ارشد، جلوه‌های عرفان عابدانه و عرفان عاشقانه در اشعار سنایی، دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده زبان و ادبیات فارسی.
حسن لاهوتی، (بهار و تابستان 1388) کتاب‌شناسی آثار مولانا جلال‌الدین در ایران، شماره ۱و ۲.