تحلیل نظریۀ صورت ملکوتی در تجسم اعمال
الموضوعات : Islamic theologyغلامعلی سنجری 1 , محمود مهرآوران 2
1 - جامعه المصطفی
2 - ادبیات و علوم انسانی
الکلمات المفتاحية: کلام اسلامی, قیامت, معاد شناسی, تجسم اعمال, صورت ملکوتی,
ملخص المقالة :
دربارۀ چگونگی کیفر اخروی و حقیقت اعمال دنیوی همواره بین اندیشمندان علم کلام بحث و اختلاف نظر، بوده است. برخی بر این باورند که رابطه اعمال و جزای اخروی قراردادی است و خداوند به ازاء اعمال، در آخرت بهشت و یا جهنم را آفریده است؛ این گروه را منکران تجسم اعمال می‌نامند. گروهی دیگر معتقدند که اعمال انسان در قیامت مجسم می‌شود. طرفداران این نظریه قائل به «تجسم اعمال» هستند که آنها را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: یکی قائلان به «صورت مَلَکوتی» و گروه دیگر قائلان به «انشاء نفس». در این مقاله نظریه موافقان تجسم اعمال به معنی صورت ملکوتی و مبانی و ادله آنها را بررسی و تحلیل می‌کنیم. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که ادله عقلی ایشان از قوت کافی برای این نظریه برخوردار نیست و اگر برخی آیات قرآن و صراحت برخی روایات و شهود برخی از اهل دل نبود، اثبات این نظریه به مشکل برمی‌خورد.
ابن بابویه،محمد بن علی(1376ش)، امالی ، تهران، کتابچی.
ابن سینا،حسین بن عبدالله(1375ش)، النفس من الشفاء، تحقیق حسن زاده آملی، قم، مرکزانتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
ابن سینا،حسین بن عبدالله(1375ش)، النفس من الشفاء، تحقیق حسن زاده آملی، قم، مرکزانتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
آشتیانی،جلال الدین(1379ش)، شرح برزاد المسافر ملاصدرا، معاد جسمانی، تهران، امیر کبیر.
اصفهانی،سید نصرت امین(1361ش)، مخزن العرفان در تفسیرقرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان.
بهائی،محمد عبد الصمد(1415ق)، اربعین حدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
بهائی، محمد عبد الصمد(1374ش)، الکشکول، ترجمه و تحقیق عزییز اله کاسب، تهران، انتشارات گلی.
جوادی آملی،عبد الله(1386ش)، تفسیر تسنیم، دوم، قم، اسراء.
جوادی آملی، عبدالله(1381ش)، تفسیر موضوعی،قم، اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن(1416 ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه: سوم، قم: مؤسسه آل البیت.
حسن زاده آملی،حسن(1371ش)، عیون مسائل نفس وشرح العیون فی شرح العیون، تهران، امیرکبیر.
خمینی، روح الله(1361ش)، صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
خمینی،روح الله(1377ش)، معراج المساکین و صلاه العارفین، (سر الصلاه )، بی جا، موسسه تنظیم و نشر آثار.
خمینی،روح اله(1372ش)، چهل حدیث، سوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی،روح اله(1377ش)، شرح حدیث عقل و جهل، اول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سیدمصطفی(1418ق)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، اول، بی جا، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی،.
الخویی، ابوالقاسم(1368ش)، اجود التقریرات، قم، ایران، مصطفوی.
رحیم پور، فروغ السادات(1378ش)، معاد از دیگاه امام خمینی، معاونت پژوهشی موسسه امام خمینی، تنظیم ونشرآثار امام خمینی، اول.
سهروردی، شهاب الدین(1372 ش)، مجموعه مصنفات، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدر الدین شیرازی، عرشیه(1361ش)، ص 282، تصحیح و ترجمه غلامحسین آهنی، انتشارات مولی، تهران.
صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم(1382ش)، الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیه الاربعه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم(1366ش)، تفسیر القرآن الکریم، تخقیق محمد خواجوی، دوم، قم، انتشارات بیدار.
الصدر،السيد محمد باقر(1423ق)، دروس في علم الأصول، اول، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
طباطبائی، سید محمد حسین(1417 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
طریحی، فخرالدین(1375ش)، مجمع البحرین، تحقیق احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی.
فارابی،ابو نصر(1364ش)، فصوص الحکم، تحقیق؛ الشیخ محمد حسین ال یاسین، قم ایران.
فضل الله، سید محمد حسین(1419ق )، تفسیر من وحی القرآن، دوم، بیروت، دارالملاک للطباعه والنشر.
قدردان قراملکی، محمد حسن((1375ش) ، «کاوشی در تجسم اعمال» کیهان اندیشه، شماره 68، صص115-134، مهر و آیان.
قرشی بنایی،،سیدعلی اکبر(1412ق)، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
قیصری، محمد داود(1375ش)، شرح فصوص الحکم، به کوشش سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی وفرهنگی.
كليني، محمدبن یعقوب(1401ق)، كافي، بيروت، دار الصعب.
لطیفی، طاهره(1393ش) «تجسم اعمال در قرآن و یاسین»، بینات، سال بیستم، شماره‌ی 8، صص 216-196.
مجلسي، محمد باقر(1403 ق)، بحار الانوار، بيروت، دار احياء التراث العربي.
مصباح يزدى، محمد تقى(1373ش)، معارف قرآنى، قم، در راه حق.
مصباح یزدی، محمد تقی(1379ش)، آموزش عقائد، تهران، سازمان تبلیغات.
مصباح یزدی، محمد تقی(1376ش)، اخلاق در قرآن، تحقيق و نگارش محمد حسين اسكندري، قم، مؤسسه آموزش و پژوهش امام خميني .
مصباح یزدی، محمدتقی(1379ش)، انسان شناسی، قم، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمد تقی(1389ش)، ره توشه، قم، عترت.
مصباح یزدی، محمد تقی(1390ش) ، سجاده‌های سلوک، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمد تقی(1376ش)، نظریة حقوقی اسلام، قم، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهرى، مرتضى(1374ش)، معاد، انتشارات صدرا، تهران.
مطهری،مرتضی(1357ش)، عدل الهی، دهم، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی(1384ش)، مجموعه آثار، نهم، تهران، انتشارات صدرا.
مكارم الشيرازي، الشيخ ناصر(1428ق)، انوار الأصول، دوم، قم، مدرسه علی ابن ابی طالب.
مکارم شیرازی، ناصرودیگران(1374ش)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب العلمیه.
نهاوندی، علی اکبر(1389ش)،خزینه الجواهرفی زینت المنابر،اسلامیه،تهران.